یادداشت دکتر جلالی ترشیزی به مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب

دکتر حسین جلالی، دانشیار دانشکده فناوری­‌های نوین به مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب و موضوع کاغذ یادداشتی به شرح زیر منتشر کرده است که در ادامه می خوانید.

ورقه سنگی (ملقب به کاغذ سنگی): دشمنی در پوست دوست

نمایشگاه کتاب مهمترین عرصه ظهور و نمود نشر کاغذی و فرهنگ کتابخوانی است. عرصه‌­ای که فراورده‌­های متنوع کاغذی بستر و زیرساخت آن و مهمترین عامل موثر بر گستره امکان­پذیری و دلپذیری امر مطالعه و در نتیجه رکن اساسی فرهنگ جامعه قلمداد می‌‌گردند. موضوع کاغذ و تامین پایدار آن سالیان زیادی است که آوردگاه پتانسیل‌­ها، نیازها، انتظارات، واقعیات و ادعاهاست. صرف­نظر از ادعاهای غیرصحیح و نامعتبر برخی مسئولین ادوار گوناگون که در این مجال نمی‌­گنجد، ادعای کذبی در سالیان اخیر دستاویز دستاوردسازی مسئولین قرارگرفته­ است: تولید کاغذ سنگی و خودکفایی تامین کاغذ از طریق آن!؛ که بنا به ادعای یکی از وزرای محترم دولت فعلی می‌تواند جایگزین کاغذ واقعی در صنعت نشر و نوشت ­افزار گردد. ورقه سنگی که بواسطه شباهت چشمی آن با کاغذ به اشتباه کاغذ سنگی لقب گرفته ­است، از ترکیب 80 درصد پودر کربنات کلسیم چسبانده ­شده توسط 20 درصد پلیمرهای مصنوعی (پلی­اتیلن، پلی­پروپیلن و ...) ساخته می‌ شود. ­محصولی برپایه منابع غیرتجدیدپذیر نفتی و معدنی که کاملا غیرزیستی و مخرب محیط­ زیست بوده و بواسطه ورود غیرقابل تفکیک و غیرقابل اجتناب آن به چرخه صنعت سبز بازیافت کاغذ؛ اضمحلال صنعت، اشتغال، تولید ملی، محیط زیست و .... را به ارمغان می ­آورد.

سوای از معایب فنی و تخصصی که مورد نگرانی و تاکید نخبگان دانشی و صنعتی می­ باشد، نکته عام و قابل سنجش برای عموم افراد جامعه، دانسیته زیاد ورقه سنگی (حدود دو برابر) و سنگینی آن در مقایسه با کاغذهای واقعی سلولزی است (مقایسه سنگ  با چوب هم­حجم). واقعیتی که در جریان بازدید نمایشگاه کتاب 1403 توسط رهبری معظم انقلاب- به­‌عنوان فردی غیرمتخصص در حوزه کاغذ لیکن عالم و عامل به امر مطالعه و شهیر در کتابخوانی- کیفیت کتاب و بویژه سنگینی آن مورد گوشزد و گلایه قرارگرفت. تاکید معظم­له بر اهمیت خیلی زیاد تولید کتاب و لزوم توجه به اختصاص بخشی از سبد معیشتی و زمانی خانوار به کتاب کاغذی و اجتناب از افراط در کاربرد فضاهای مجازی به­‌عنوان جایگزین کتاب، در هم­افزائی با هشدارهای دیگر کارشناسان و دلسوزان موضوع؛ خطر تقلّب و تغلّب ورقه سنگی و صدمات جبران­ناپذیر ناشی از آن را به مرز هشدار رسانیده ­است.

پیگیری مشفقانه و الزام پاسخگوئی و اصلاح متولیان توسط نخبگان موضوع با محوریت دانشگاه شهید بهشتی در جریان است تا مانع از سنگین­ کردن سبد معیشت خانوار با ورقه سنگی بجای کاغذ واقعی گردد! با این­حال، آگاهی و شناخت عموم جامعه از ماهیت نادرست تبلیغات پیرامون ورقه سنگی می­‌تواند مانعی در مسیر اتلاف سرمایه‌­های متنوع ملی و نیز ابزاری برای هدایت صحیح امور باشد؛ رسالتی که شایسته است تا جامعه دانشگاهی مشتمل بر اساتید، دانشجویان و یاوران علمی به­‌عنوان بخشی از مسئولیت اجتماعی نهاد دانش ایفا نمایند.