یادداشت دکتر محصص به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع)

دکتر مرضیه محصص، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و ادیان به مناسبت سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) یادداشتی به شرح زیر منتشر کرده است که در ادامه می خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم

سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) در سال 1403 با روزهایی که یادآور جایگاه "آموزگار" و "آموزش" است، مصادف شده است. به یقین جلسات درس امام صادق (ع)، نقش بی بدیلی در درخشش فراگیران اثرگذار بر سیر تمدن اسلامی ایفا کرده است. مرور مستندات تاریخی و حدیثی گویای نکات و ظرایف بسیار کاربردی در امر مهم " آموزش" است. پرورش فراگیران "کاوش گر" و " فکور" از رهگذر ایجاد زمینه تفکر استدلالی یکی از رویکردهای قابل توجه در مکتب امام صادق (ع) به شمار می آید و به همین سبب ایشان مؤسس "مدارس فلسفی" یا "مدارس عقلی" اسلام نامیده شده اند. دانشجویان حضرت حدود ۴۰۰۰ نفر گزارش شده‌اند که قالب آنها در فن مناظره تبحّر داشتند.
 از نظر امام صادق (ع) اهل تفکر، صاحبان حقیقی دین هستند؛ در این راستا تفکر انتقادی، مهارت استدلال در یادگیری ، اجتناب از جمود ذهنی، غیرفعال بودن توانایی های معرفتی و فکری همواره در گفتگوهای ایشان با فراگیران دیده می شود. بدون شک گفتار نرم و آرام، محبت و مهرورزی با فراگیران تاثیر شگرفی در بازدهی و جذب مخاطبان دارد. ایشان با توجهات دلسوزانه و خطاب‌های مملو از عاطفه، پیام‌های توحیدی را به دل و اندیشه مخاطبان عرضه می‌کردند.
امام صادق (ع)- سلاله پاک رسالت - تحولات شگرفی در جهان علم، فضیلت و معنویت، به ارمغان آوردند. در سال‌های حیات ایشان فلسفه‌ها و خطوط فکری گوناگونی به گسترش شبهات فکری می پرداختند و دروازه‌های قلمرو اسلامی بر روی دانش‌های گونا گون گشوده شده بود. اندیشه تصوف دامنه‌دار شد و افکار گوناگون فقهی و نیز عمل به رأی، قیاس و استحسان معرکه آراء بود. تقلید از مسیحیان و اظهار میل به رهبانیت نیز وجود داشت. غالیانی که قائل به الوهیت ائمه اطهار بودند و جانبداران فرقه‌های جبریه، شتابی کاملاً محسوس پیدا کرده بودند. 
حرکت گسترده امام صادق در مسیر نشر و احیای فرهنگ اسلامی طی ۳۴ سال امامت ایشان انجام شد. فضایل و سجایای بی‌مانند امام صادق (ع)، مظهر اعلای شرف و کمال انسانی بود و تاثیری جاودانه بر تاریخ حیات اجتماعی و علمی و معنوی اسلام بر جای گذاشت.
امام صادق(ع) در مقام بحث و استدلال، به مدّعی، مجال اثبات حجّت و اقامه برهان می‌دادند و از شنیدن سخنان ناستوده و باطل خشمگین نمی‌شدند، بلکه پس از پایان یافتن گفتار وی، لب به استدلال می‌گشودند. گاهی حضرت با پاسخی کوتاه و مستدل به سوالات مختلفی که در طول مناظره پرسیده می‌شد، سوال کننده را قانع می‌کردند. ایشان در ارائه استدلال "تدرّج" داشتند و پس از مقدمه چینی شخص را از مرحله انکار به مرحله شک می‌آوردند و این گونه آنها را برای شنیدن حقایق آماده می‌کردند. ایشان در اولین سخنان خود ادعای فرد مقابل را به صورت‌ها و احتمالات مختلف تقسیم می‌کردند و با تجزیه و تحلیل دقیق بطلان یکایک آن ادعاها را هویدا می‌ساختند.
امام صادق(ع)  ضمن گفتگو با گروه‌های مختلف آنها را با واژه‌های احترام آمیز مورد خطاب قرار می‌دادند. رویکرد تربیتی امام صادق(ع) در مواجهه با قضایای معاصر ایشان به گونه‌ای بود که همواره اصحاب خویش را از انفصال "قول و عمل"، "عقیده و سلوک" بر حذر می‌داشتند و مخاطبان را به پالایش نقطه نظرات و فاصله‌گیری از تفکرات انحرافی دعوت می‌کردند.
الگوگیری از آن امام هُمام، روشنگر مسیر آموزش خواهد بود إن شاءَ الله.

**بخشی از زیارت امام صادق(ع): 
* الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا زَعِیمَ الصّادِقِینَ الصّالِحِینَ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ.
سلام بر شما اى رهبر راستگویان صالح، سلام بر شما اى سرور مسلمانان.

*الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا هادِیَ الْمُضِلِّینَ، الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا سَکَنَ الطّائِعِینَ.
سلام بر شما اى هدایتگر گمراهان، سلام بر شما اى آرامش مطیعان.

*اَشْهَدُ یامَوْلایَ اَنَّکَ عَلَى الهُدى، وَالعُرْوَهُ الوُثْقى، وَشَمْسُ الضُّحى وَبَحْرُ الْمَدى، وَکَهْفُ الْوَرَى، وَالْمَثَلُ الاْعْلى. 
گواهى مى دهم اى مولایم که شما در مسیر هدایت، ریسمان مستحکم، خورشید نیمه روز ،  دریاى کرم، پناهگاه مردم و الگوى برتر  هستید.

* صَلَّى اللّهُ عَلى رُوحِکَ وَبَدَنِکَ  والسَّلامُ عَلَیْکَ وَعَلى العَبّاسِ عَمِّ رَسُولِ اللّهِ. صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِـهِ وَسَلَّمَ وَرَحْمَهُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ؛
درود بر روح و پیکر شما و سلام بر شما و بر عباس عموى رسول خدا (ص)که درود و رحمت و برکات خدا بر ایشان باد.