بازدید استادان زبان و ادبیات فارسی هندوستان از دانشکده ادبیات دانشگاه شهیدبهشتی
گروهی از استادان رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه‌های کشور هندوستان، روز یکشنبه ۱۱تیرماه ۱۴۰۱ با همکاری بنیاد سعدی، ضمن برگزاری جلسات مشترک با اعضاء هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدبهشتی، از بخش‌های مختلف دانشکده ادبیات و علوم انسانی و کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه بازدید کردند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر فوزیه وحید، از دانشگاه اسلامی علیگر، دکتر ملک سلیم جاوید، استادیار دانشگاه ذاکر حسین دهلی، دکتر محمد قیصر، استادیار گروه فارسی دانشگاه اسلامی علیگر، دکتر ذوالنورین حیدر علوی، رئیس بخش فارسی دانشگاه ممتاز لکهنو، دکتر معصوم رضا، استادیار دانشگاه خواجه معین‌الدین چشتی، دکتر تسنیم کوثر چشتی، دانشیار بخش گروه زبان فارسی کالج دخترانه رحمت حسین لکهنو و دکتر ابومحمد حلیم اختر، رئیس بخش فارسی دانشگاه بگلپور، اعضاء این هیات هندی بودند که در دو جلسه با دکتر احمد خاتمی رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی و جمعی از اعضاء هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه، ضمن آشنایی با دانشگاه شهیدبهشتی و دانشکده ادبیات، درباره نیازهای مشترک ایران و هند در زمینه زبان و ادبیات فارسی گفتگو کردند.
استادان هندی خدمات زیادی به زبان فارسی ارائه کرده‌اند
دکتر خاتمی، رئیس دانشکده ادبیات با اشاره به سابقه دیرینه اشتراکات دو کشور ایران هند گفت: همکاران هندی ما با ایران و همین‌طور همکاران ایرانی ما با هند مأنوس هستند؛ چرا که هر دو در فرهنگ و زبان اشتراکات زیادی داریم و قدردان زبان و ادبیات فارسی هستیم که ما را به هم پیوند زده است.
وی افزود: هندوستان محققان و شعرای زیادی در زمینه ادبیات فارسی دارد که این نشان‌دهنده پیوند قوی و دیرینه این دو کشور با یکدیگر است. ما همکاران هندی خود را برادران و خواهران خود می‌دانیم چرا که استادان هندی به زبان فارسی خدمات زیادی از جمله تألیف لغت‌نامه و تذکره و سرودن شعر و خدمات در زمینه واژه‌شناسی و دستور زبان ارائه دادند که همه این‌ها نشانه علاقه است.
وی خاطرنشان کرد: بنده در سفری که به هندوستان داشتم؛ پیشنهاد دادم گروه‌های مشترک هندی و ایرانی برای تصحیح نسخ خطی فراوان موجود در هندوستان تشکیل شود که بنیاد سعدی می‌تواند بانی تشکیل این گروه‌ها باشد. پیشنهاد دیگر، تدوین تاریخ ادبیات مشترک ایران و هند بود که اساتیدی از ایران و هند می‌توانند بخش‌هایی از تاریخ ادبیات را بنویسند تا این کار به صورت مشترک انجام شود. پیشنهاد سوم هم انتخاب استاد مشاور رساله‌های دکترای دانشجویان رشته ادبیات فارسی در هند از بین استادان ایرانی بود که می‌تواند سبب تقویت بنیه علمی این رساله‌ها و بهره‌مندی دانشجویان شود.
دکتر خاتمی تأکید کرد: دانشگاه شهیدبهشتی با داشتن اساتید توانمند در حوزه زبان و ادبیات معاصر این توانایی را دارد که دوره‌های آنلاین در این زمینه برای علاقمندان در هند برگزار کند. علاوه بر این، دانشگاه ارتباطات بین‌المللی خوبی با کشورهای همسایه دارد و با دو دانشگاه در هند دارای تفاهم‌نامه است که این دو با یکدیگر نشریه تاریخ ادبیات را به زبان فارسی با خلاصه‌ی انگلیسی منتشر می‌کنند.
آموزش زبان فارسی در هند باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد
رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی تصریح کرد: زمانی هندی‌ها همگی به زبان فارسی صحبت می‌کردند؛ اما حالا فقط اعضاء هیأت علمی دانشگاه‌های هند زبان فارسی را می‌دانند و این اشکالی است که باید با سرمایه‌گذاری و توجه بیشتر حل شود. این کار با انجام کارهای مشترک مانند دعوت اساتید هندی به ایران و اعزام اساتید ایرانی به هند ممکن است.
وی خاطرنشان کرد: در دانشگاه شهیدبهشتی قطب تاریخ ادبیات وجود دارد که استادان هندی می‌توانند عضو آن شوند. علاوه بر این در دانشگاه نشریه تاریخ ادبیات، تاریخ فلسفی و جامعه‌شناسی داریم که پذیرای اساتید از هند برای همکاری در آن‌ها هستیم.
وی افزود: ما باید شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنیم که دانشجویان رشته ادبیات فارسی که در سایر کشورها تحصیل می‌کنند دوره دکترا را در ایران بگذرانند تا بتوانند به ادبیات و زبان فارسی مسلط‌تر شوند و در این زمینه خواهان همکاری بنیاد سعدی هستیم.
همکاری مشترک در فضای فرهنگی سبب پویایی بیشتر خواهد شد
دکتر ابراهیمی، عضو هیأت علمی دانشکده ادبیات و عاوم انسانی؛ با ابراز امیدواری برای آغاز همکاری مشترک گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهدبهشتی با کشور هندوستان گفت: ما بر این باوریم که دانشگاه دارای یک کارکرد چندوجهی است و بحث پرورش در شکل‌گیری فضای آموزشی خوب بسیار تأثیرگذار است؛ بنابراین در این راستا تلاش زیادی می‌کنیم.
وی افزود: از جمله‌ی فعالیت‌های دانشکده در این راستا، ارائه مشاوره به دانشجویان برای ارتقاء سلامت اجتماعی آن‌ها است. علاوه بر این، در دانشکده ادبیات، انجمن‌های علمی بسیار فعال از جمله انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی داریم که فضای مناسبی جهت همکاری ایجاد می‌کند. بخشی از فعالیت‌های فرهنگی دانشکده ادبیات مربوط به حوزه خارج از دانشگاه است و علاوه بر همکاری‌هایی که بین گروه‌های داخل دانشکده ادبیات شکل می‌گیرد؛ دانشجویان در زمینه ارتباطات بین‌المللی توانمند هستند.
در ادامه مدیراجرایی دانشکده ضمن ارائه توضیحاتی درباره مشخصات دانشکده ادبیات اظهار کرد: دانشکده ادبیات، بزرگ‌ترین دانشکده دانشگاه شهیدبهشتی با ۱۴ هزار مترمربع بنا است. این دانشکده دارای۹۰ عضو هیأت علمی ثابت و حدود ۸۰ استاد مدعو در هر ترم است.
وی خاطرنشان کرد: دانشکده ادبیات با در نظر گرفتن مرکز آزفا، دارای ۱۳ گروه آموزشی است که ۶ گروه از آن‌ها گروه‌های زبان خارجه از جمله زبان‌های آلمانی، فرانسه، انگلیسی، روسی، چینی و عربی هستند.
بنیاد سعدی آماده فراهم آوردن موجبات تحصیل دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های ایران است
دکتر زینب کوشکی، کارشناس حوزه آسیا اقیانوسیه بنیاد سعدی در معرفی مراکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی این بنیاد گفت: یکی از برنامه‌های این مراکز، پذیرش دانشجویان خارجی دارای بورسیه تحصیلی در گروه‌های آزفا (آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان) است.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل قدمت زبان فارسی در کشورهای هندوستان، پاکستان و بنگلادش، در این کشورها علاقمندان زیادی برای تحصیل در رشته ادبیات فارسی در ایران وجود دارد. گذشته از این در هندوستان تعداد زیادی نسخ خطی فارسی وجود دارد که تصحیح آن‌ها علاقمندان زیادی دارد.
وی افزود: پیش از این پیشنهاد داده شده اساتید ایرانی به‌عنوان استاد مشاور بر پایان‌نامه‌های دانشگاه‌های هند نظارت داشته باشند و بنیاد سعدی علاقمند به همکاری با دانشگاه‌ها است تا بتواند موجبات تحصیل علاقمندان در دانشگاه‌های ایران را فراهم آورد.
دکتر کوشکی ادامه داد: علاوه بر این شاهد هستیم استادان هندی به ادبیات معاصر و دستور زبان فارسی علاقمند شده‌اند و از آنجا که در منابع موجود در هندوستان در این حوزه نواقص زیادی وجود دارد، از نخاطب‌سنجی در این زمینه در هندوستان استقبال می کنیم و با تأمین منابع آموزشی توسط دانشگاه‌ها و همکاری آن‌ها با بنیاد سعدی جهت ارسال منابع به دانشگاه‌های هند این نواقص را برطرف کنیم.
دانشگاه شهیدبهشتی، مرجع ملی ارتباط ایران با روسیه
دکتر کریمیان مدیر روابط علمی و بین‌المللی دانشگاه شهیدبهشتی در توضیح ظرفیت‌های بین‌المللی دانشگاه شهیدبهشتی گفت: این دانشگاه دارای روابط بین‌المللی قوی است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان ۱۵۲ تفاهم‌نامه با ۴۰ کشور و روابطی با مؤسساتی مانند آکسفورد اشاره کرد که ارتباط گرفتن با آن‌ها کار دشواری است.
وی خاطرنشان کرد: نمونه‌ی دیگر از این روابط بین‌المللی مرجعیت دانشگاه شهیدبهشتی با کشور روسیه است به طوری که از سال ۹۵ به دستور وزارت علوم تمام فعالیت‌های مشترکی که با روسیه انجام می‌شود؛ باید از طریق دانشگاه شهیدبهشتی اتفاق بیفتد.
دکتر قدرت الله طاهری مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در این گروه برای همکاری‌های بین‌المللی گفت: گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهیدبهشتی در دوره کارشناسی ارشد دارای سه گرایش زبان و ادبیات فارسی برای دانشجویان ایرانی و خارجی و ادبیات کودک و نوجوان است که گرایش آموزش ادبیات فارسی به غیرفارسی‌زبانان بیش از ۱۵ سال فعالیت مستمر دارد و سالانه بین ۵ تا ۱۵ دانشجو در آن تحصیل می‌کنند.
وی افزود: گروه ادبیات فارسی، از گروه‌های قوی برای تربیت استاد برای کرسی‌های دانشگاه‌های خارج است. با توجه به پتانسیلی که در زمینه ادبیات معاصر در دانشگاه شهیدبهشتی وجود دارد می‌توانیم نشست‌ها، کرسی‌ها و کارگاه‌های مجازی برای داوطلبان خارج از کشور برگزار کنیم. علاوه بر این آمادگی برگزاری دوره‌های فرصت مطالعاتی چند ماهه برای دانشجویان و دوره‌های حضوری آموزش ضمن خدمت برای اساتید زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های هند در دانشگاه شهیدبهشتی وجود دارد.
دکتر محمدرضا عنانی، معاون پژوهشی دانشکده ادبیات گفت: در دانشکده ادبیات شهیدبهشتی قطب تاریخ ادبیات فارسی به مدیریت آقای دکتر خاتمی وجود دارد. به همین دلیل می‌توان تدوین تاریخ ادبیات مشترک ایران و هند را به صورت پروژه‌ی پژوهشی تعریف کرد که منجر به تألیف شود. علاوه بر این، در این دانشکده چهار مجله علمی و پژوهشی وجود دارد که پذیرای مقالات اساتید هندی به زبان فارسی و انگلیسی در این مقالات هستیم
وی خاطرنشان کرد: مدیریت ارتباط با دانشگاه‌های خارجی و تعریف پروژه‌های مشترک در معاونت پژوهشی جای دارد. ما در دانشگاه سه نوع مأموریت پژوهشی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داریم که تا یک سال می‌توانند ادامه یابد که اساتید دانشگاه‌های هند و شهیدبهشتی می‌توانند طی این مأموریت‌ها به آموزش و پژوهش بپردازند.
ضروری است ذهنیت موجود نسبت به زبان فارسی در هند اصلاح شود
دکتر ذوالنورین حیدر علوی، رئیس بخش فارسی دانشگاه ممتاز لکهنو با اشاره به ذهنیت غیرواقعی موجود نسبت به زبان فارسی در کشور هند گفت: از آنجا که دانشگاه‌های فعال در زمینه زبان و ادبیات فارسی در گذشته با دانشگاه‌های ایران در ارتباط نبوده‌اند و برنامه درسی آنان قدیمی است، دانشجویان هندی گمان می‌کنند زبان فارسی فقط مختص شعرای کهن مانند حافظ و سعدی و زبان تاریخی است که امروز دیگر زنده نیست و کاربردی ندارد.
وی تأکید کرد: با وجود این ذهنیت، ضروری به نظر می‌رسد خوب است دانشجویان دوره‌ی لیسانس ادبیات فارسی در دانشگاه‌های هند دوره‌های چند ماهه‌ای را در ایران بگذرانند تا متوجه شوند زبان فارسی زبان زنده و دارای کاربرد است و به این ترتیب انگیزه‌ی آنان افزایش یابد.
هیأت هندی در ادامه از کتابخانه، مرکز بین‌المللی آزفا، مرکز پژوهشی شهید رواقی، مخزن بخش مرجع کتابخانه مرکزی، بخش نقشه‌ها، آثار اهدایی خاص مخصوص مطالعه در کتابخانه، آرشیو نشریات و روزنامه‌ها، مرکز اسناد و موزه کتابخانه دانشگاه بازدید کردند.
