قیام‌های مردمی در کشورهای عربی منتشر شد

​​​​​​​

کتاب قیام‌های مردمی در کشورهای عربی: بسترها و پیامدها اثر مشترک دکتر امیر محمد حاجی یوسفی و دکتر مهدخت ذاکری، توسط انتشارات دانشگاه شهید بهشتی منتشر شد.

کتاب قیام‌های مردمی در کشورهای عربی: بسترها و پیامدها، در ۸ فصل و ۲۴۱ صفحه اثر مشترک دکتر امیر محمد حاجی یوسفی استاد دانشگاه شهید بهشتی و دکتر مهدخت ذاکری مدیر گروه مطالعات تروریسم پژوهشکده مطالعات خاورمیانه است.

در این کتاب سعی شده با مرور عمیق ادبیات موجود در زمینه تحولات مربوط به آغاز قیام‌های مردمی در کشورهای عربی و رخدادهای پس از آن تا زمان حاضر، تحلیلی نظری-مفهومی با استفاده از رویکرد اقتصاد سیاسی ارائه شود.

هدف اصلی این کتاب بررسی زمینه ها و پیامدهای تحولاتی است که از اواخر سال2010 میلادی در جهان عرب اغاز شده و به نظر می رسد هم چنان در اشکال دیگری ادامه خواهد داشت. پرسش اصلی نویسندگان این بوده که مهم ترین عواملی که زمینه ساز قیام های مردمی در کشورهای عربی شده اند، کدام است و چرا شاهد نتایج متفاوت د راین کشورها بوده ایم؟ این پژوهش با استفاده از یک چارچوب مفهومی-نظری برگرفته از رهیافت اقتصاد سیاسی انجام شده و با استخراج فرضیه‌هایی از این رهیافت نظری سعی کرده با استفاده از تحلیل‌هایی که در ادبیات مربوط به قیام‌های عربی تولید شده، به یک سنتز برسد.

مهم‌ترین یافته‌های پژوهشی کتاب را می‌توان به صورت زیر بیان کرد. نخست این که عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر یک در وقوع قیام‌های عربی سهم داشته اند. یافته مهم دیگر این پژوهش در ارتباط با تفاوت نتایج قیام‌های مردمی در کشورهای عربی ست. نخستین دلیل تفاوت نتایج را در عامل سیاسی-نظامی جستجو کردیم.

عامل اقتصادی یعنی وجود نفت و ذخایر طبیعی یاعدم وجود آن دومین عامل موثر بر تفاوت نتایج قلمداد شد. عامل سوم همانا عامل اجتماعی از حیث وجود یاعدم وجود جامعه مدنی پویا و هم چنین بافت طبقاتی- فرقه‌ای و قومی-قبیله‌ای است که در تفاوت نتایج قیام‌های عربی نقش داشت. و در نهایت عامل خارجی و مداخله خارجی است که باید مورد توجه قرار می‌گرفت.

سومین یافته تحقیق مربوط به پیامدهای منطقه‌ای و بین المللی قیام‌های مردمی در کشورهای عربی بود. شاید مهم‌ترین پیامد منطقه‌ای قیام‌های عربی تغییر ماتریس قدرت در منطقه بود. تغییر در جهت گیری سیاست خارجی قدرت‌های منطقه ای، برآمدن داعش و شکل گیری ائتلاف‌های مختلف منطقه ای، از مهم‌ترین مظاهر این تغییر در ماتریس قدرت در منطقه است.