همایش ملی روز جهانی حقوق بشر برگزار شد

گروه حقوق بشر مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر ، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی همزمان با 10 دسامبر (20 آذر)  روز جهانی حقوق بشر، همایش ملی روز جهانی حقوق بشر را با محوریت مسائل و امور منطقه غرب آسیا و همچنین حقوق اقلیتها  برگزار نمود. در این مراسم که با حضور جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اساتید دانشگاه ها، اندیشمندان حقوقی، نمایندگانی از اقلیت‌ها و اقوام، پژوهشگران و دانشجویان در تالار سلام کرسی حقوق بشر این دانشگاه برگزار شد «کارگروه حقوق اقلیت ها» در مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر آغاز به کار نمود. علاوه بر این «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها ​​​​​​​وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری» نیز افتتاح شد

سخنرانان در این مراسم آغاز به کار کارگروه حقوق اقلیت ها و مرکز مذکور را نویدبخش انجام فعالیت های علمیِ حقوقی درباره اقلیت ها و اقوام، و ترویج منطقه ای و جهانی الگوی همزیستی تاریخی و مسالمت آمیز «ملت واحد ایران» دانستند.

دکتر مهدی نورایی عضو هیأت علمی و مدیر گروه حقوق بشر مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی در ابتدای این مراسم با اشاره به سالروز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 که منتج به اتفاقات ارزشمندی در رابطه با صیانت از حقوق بشر، تصویب اسناد حقوق بشری و تلاش کشورها برای ترویج این موضوع  شده است، افزود: موضوع اقلیت ها از ابتدای تشکیل جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته است و در این راستا امام راحل تأکید و توجه ویژه‌ای به مسأله اقلیت‌ها داشته اند و این موضوع در تنظیم و تصویب عالی ترین میثاق ملی یعنی قانون اساسی کشور نیز مورد توجه قرار گرفت .

وی ادامه داد: اساسا نگاه جمهوری اسلامی حول محور چندجانبه گرایی و مبتنی بر رویکرد برابر و نگاه غیرتبعیض آمیز نسبت به همه اقشار جامعه  فارغ از قومیت، زبان و مذهب بوده است.

دکتر نورایی با اشاره به حضور پنج نماینده از اقلیت‌های دینی در مجلس افزود: صیانت از حقوق همه مردم ایران همواره در دستورکار قانونگذاران جمهوری اسلامی ایران است و همواره به این موضوع مهم اهتمام ویژه‌ای بوده است؛ خرسندیم که در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که نسبت به این مسأله بی‌تفاوت نبوده است.

مدیر گروه حقوق بشر مرکز تحقیقات و کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی دانشگاه شهید بهشتی همچنین با تاکید بر اهمیت آغاز به کار «کارگروه حقوق اقلیت‌ها» و همچنین افتتاح مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها، اظهار امیدواری کرد که در سالهای آینده با همکاری «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها»، همایش ها و نشست های تخصصی با حضور اقلیت ها برگزار گردد.

دکتر احمد کاظمی، رییس مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها نیز با ارایه گزارشی درباره روند آغاز به کار مرکز  گفت: فعالیت های «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها» با همکاری کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی در سه سطح ملی، منطقه ای و بین المللی هدف گذاری شده است.

دکتر کاظمی با اشاره به همزیستی هزاران ساله اقلیت ها و اقوام در ایران، و لزوم ترویج الگوی ایرانی اسلامی در این خصوص و همچنین ارتقاء کنشگری علمی و حقوقی کشورمان در عرصه مطالعات اقلیت ها در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی افزود: علیرغم میراث غنی تاریخی کشورمان در این زمینه و دستاوردهای فراوان، در زمینه «مطالعات حقوقی» و علمی درخصوص اقلیت ها خلا وجود داشت.

نویسنده کتاب «مفهوم اقلیت در اسناد بین المللی حقوق بشر» افزود: برگزاری دوره های آموزشی، نشست‌ها و همایش‌های علمی، حمایت از انتشار پایان نامه‌ها، کتب و مقالات در حوزه حقوق اقوام و اقلیت‌ها و حضور در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله فعالیت‌های آتی است.

مسئولیت اجتماعی نخبگان گروه اکثریت بیش از نخبگان اقلیت است

دکتر ستار عزیزی، استاد گروه حقوق بین الملل دانشگاه بوعلی سینا همدان و نویسنده کتاب «حمایت از اقلیت‌ها در حقوق بین‌الملل» نیز با اعلام خوشنودی از فعالیت‌های کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی و همکاری آن با مرکز حقوق اقلیت‌ها ابراز امیدواری کرد این مراکز با اثربخشی به مطالعات و فعالیتهای پژوهشی در حوزه اقلیت‌ها و اقوام و انتقال مشورتی بروندادهای این فعالیتها به پیکره تصمیمات دستگاه‌های حاکمیتی کشور، موجد آثار و پیامدهای مستحسن داخلی و بین‌المللی برای ایران عزیز باشد.

وی با اشاره به اینکه «گاندی» گفته بود حقیقت دموکراسی در رفتار با اقلیت‌ها مشخص می‌شود، افزود: در هرجامعه‌ای رعایت حقوق اقلیت‌ها در تحکیم همبستگی ملی و جلوگیری از تنش میان روابط میان گروه‌ها تاثیرگذار است. این موضوع از منظر بین‌المللی نیز می‌تواند به الگوی مناسب در منطقه بدل شود که متأسفانه درگیر جنگ میان اقوام و مذاهب مختلف است.

استاد گروه حقوق دانشگاه بوعلی سینا همدان در ادامه با تأکید بر مسئولیت اجتماعی تمامی نخبگان کشور در حوزه تقویت همبستگی در جوامع اقلیت و اکثریت گفت: نخبگان حوزه اقلیت موظف هستند تا با تأکید بر نقاط اشتراک هویت ملی تمامی ایرانیان از هر قوم، زبان و مذهب و استفاده از تمامی ظرفیت‌های وحدت‌بخش در  فرهنگ ایرانی و اسلامی کشور به تقویت درخت همبستگی ملی کمک کنند؛ ولی مسئولیت اجتماعی نخبگان گروه اکثریت بیش از نخبگان اقلیت است زیرا کسی که در جایگاه و کرسی فراتر نشسته است، مسئولیت اخلاقی بیشتری دارد اگر نخبه متعلق به گروه اقلیت سخن از مساوات و برابری بزند، طبیعی است اما شجاعت و جسارت اخلاقی آنجاست که نخبگان اکثریت بر رعایت حقوق اقلیت ها و برابری اهتمام ورزند.

حمایت از حقوق اقلیت‌ها بزاری برای جلوگیری از تنش‌های اجتماعی است

دکتر آرا شاوردیان، نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال ایران در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: امروز در عصری زندگی می‌کنیم که احترام به اقوام و اقلیت‌ها امری مهم برای صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز است. در جهان امروز حمایت از حقوق اقلیت‌ها تنها یک وظیفه نیست بلکه ابزاری برای جلوگیری از تنش‌های اجتماعی است و منجر به ایجاد یک جامعه پایدار خواهد بود.

وی افزود: جمهوری اسلامی ایران با سابقه غنی نقش ویژه‌ای در ترویج حقوق اقلیت‌ها داشته است. حقوق اساسی ایران، آزادی انجام امور مذهبی اقلیت ها را در قانون آورده است. اقلیت‌های دینی در همه عرصه‌های تاریخی کشور نقش ایفا کرده اند. پیوند میان اقلیت‌ها و حقوق بشر مسأله مهم دیگر است، چرا که بدون رعایت حقوق اقلیت‌ها، حقوق بشر در هر جامعه‌ای ناقص خواهد بود، جمهوری اسلامی ایران الگویی موفق در خصوص رعایت حقوق اقلیت‌ها است.

نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال ایران در مجلس شورای اسلامی افزود:  کشور ما محل زندگی اقوام و ادیان مختلف است و ما توانسته ایم با فراهم کردن هماهنگی و همزیستی ادیان مختلف در کنار هم، نمونه‌ای از تعامل سازنده را به جهان نشان دهیم.

دکتر همایون سامه یح، نماینده کلیمیان در مجلس شورای اسلامی گفت: حضرت امام خمینی (ره) همواره بر وحدت کلمه تاکید داشتند. در بسیاری از سخنرانی های حضرت امام (ره) درباره وحدت کلمه می توان این برداشت را کرد که اتحاد تمام آحاد جامعه ایرانی صرف نظر از عقاید و قومیتش موجب ایجاد وحدت کلمه می شود، همانطور که 2500 سال پیش نیز کوروش همین کار را کرد.

وی افزود: «یکی از عوامل اتحاد، احترام متقابل افراد به عقاید یکدیگر است. ما جامعه اقلیت های مذهبی معتقدان به ادیان الهی یا هر نام دیگری که بر آن بگذاریم - که البته بنده خودم اعتقادی به اینکه از لفظ اقلیت استفاده کنم، ندارم – خودمان را جدای از جامعه ایرانی نمی دانیم، مثلا ما به عنوان جامعه یهودی ایران که 2500 سال پیش به همت کوروش وارد کشور ایران شدیم و فرهنگ جامعه ما با فرهنگ جامعه ایرانی بسیار مخلوط شده است. زبان ما فارسی است، اسامی ما اسامی ایرانی است. ما خودمان را جدا از جامعه ایرانی نمی‌دانیم و ایران را واقعا دوست داریم. فقط اینکه برخی از افراد تفاوتی میان یهود و صهیونیسم قایل نمی شود، موجب دلگیری هایی می‌شود».

منشور حقوق بشر کوروش کبیر سند افتخار ما ایرانیان است

 دکتر بهشید برخوردار، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: «امروز روز جهانی حقوق بشر است که اعلام این روز به 10 دسامبر 1948 باز می‌گردد که اعلامیه جهانی حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد. اما، دانستن این نکته هم ضروری است که بدانیم منشور حقوق بشر کوروش کبیر در سال 538 قبل از میلاد نگاشته شد که یکی از قدیمی‌ترین اسناد تاریخی جهان و سند افتخار ما ایرانیان است که در این منشور به دنیای دور از تبعیض و تعصب و خدمت به مردم سفارش شده است و همه ادیان دعوت به اخلاق شده اند. کما اینکه خداوند بزرگ در آیه 13 سوره حجرات قرآن کریم، مبنای حقوق بشر را به بشریت تعلیم داده و فرموده است که ای مردم، ما شما را  از مرد و زنی آفریدیم و ملت – ملت و قبیله – قبیله گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید. همانا با افتخار و برترین شما، باتقوی ترین تان هستند.

وی افزود: امیدواریم در آینده بتوانیم در راستای اهداف کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی و کارگروه حقوق اقلیت‌ها و همچنین مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها، در زمینه‌های آموزشی و پژوهشی با این مراکز همکاری داشته باشیم و این مراکز بتواند فرهنگ و اندیشه و منش ایرانی را به نسل‌های آینده و جهانیان بشناساند.»

دکتر باقر انصاری دستیار معاون حقوقی رئیس جمهور در این مراسم گفت: «حقوق اقلیت‌ها به قدری اهمیت دارد که اولین کمیسیون فرعی کمیسیون حقوق بشر بر روی حقوق اقلیت ها متمرکز بود. در تدوین میثاق بین‌المللی حقوق بشر نیز این بحث مطرح شد که آیا حقوق اقلیت‌ها در چنین میثاق مهمی وارد بشود یا نه؟ آخرین ماده میثاق حقوق مدنی از نظر ماهوی به حقوق اقلیت‌ها اختصاص یافته است که البته با عبارت های خاصی گنجانده شده است؛ از آن زمان به بعد تلاش های زیادی برای تبیین حقوق اقلیت ها صورت گرفته است.

دکتر احمد مومنی‌راد دانشیار گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران نیز در این مراسم گفت: «مجموعه اسناد مرتبط با حقوق بین الملل و اسناد حقوق بشری توجه خاصی به حقوق اقلیت های قومی، ملی، زبانی و مذهبی داشته است. پس از جنگ جهانی اول که جامعه ملل در سال 1920 ایجاد شد، تا 1946 که جنگ جهانی دوم به پایان رسید، در این دوره و در سال 1935 رای دیوان دائمی دادگستری بین المللی را داریم که در آن موضوع حقوق اقلیت ها در قضیه مدارس اقلیت در آلبانی مورد توجه قرار گرفت و از قضا ایران نیز در این موضوع دارای نظر موثر بود.

دکتر مومنی‌راد افزود: با تشکیل سازمان ملل و ایجاد منشور ملل که سند مادر برای تعاملات بین المللی و حقوق بشری است، موضوع حقوق اقلیت ها نیز منعکس شد. اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 و نیز در میثاق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در سال 1966 با حقوق اقلیت ها ارتباط دارند. در اعلامیه 1992 سازمان ملل درباره حقوق اقلیت‌ها، تاکید شده است که مفاد این اعلامیه نباید به گونه‌ای تفسیر بشود که مغایر با اهداف سازمان باشد، یعنی نباید مغایر با صلح و امنیت بین المللی، استقلال و تمامیت ارضی کشورها باشد و حقوق اقلیت ها باید به گونه ای اعمال شود که به تمامیت کشورها، خدشه ای وارد نشود».

دانشیار گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران افزود: «خداوند در آیه 13 سوره حجرات می فرماید که من همه شما را از یک پدر و مادر آفریده‌ام و همه شما فرزندان یک پدر و مادر هستید. خداوند همچنین می‌فرماید من شما را شعبه - شعبه و قبیله - قبیله آفریدم. تفاوت‌های زبانی، قومی، نژادی و جغرافیایی برای این است که شناخته شوید. اگر انسان ها همگی شبیه همدیگر بودند، اصلا امکان زندگی بشری وجود نداشت. خداوند در ادامه می‌فرماید ملاک برتری تقوی است و نباید بر روی ملاک های نژادی، قومی و قبیله ای تاکید شود».

دکتر مرتضی طالع ماسوله، عضو موسس انجمن تالشان مقیم تهران نیز در این همایش گفت: «اساتید اروپایی نیز می‌گویند نخستین منبع برای نوشتن حقوق بشر، منشور کوروش کبیر است. دومین منبعی هم که برای تدوین حقوق بشر استفاده شده است، منابع ادیان آسمانی بوده است و سومین منبع، اندیشه‌های انسانی بوده است که نخبگان در طول تاریخ بشر خلق کرده‌اند.

وی افزود: یکی از موضوعاتی که می‌تواند ستون خیمه اقوام ایرانی را هرچه بیشتر قوام بخشد، فرهنگ نجیبانه‌ای است که از نیاکانمان به ارث برده‌ایم. فرهنگ ایرانی نشات گرفته از همه اقوام و اقلیت‌ها است که در کنار هم به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند.

دکتر طالع ماسوله در ادامه تاکید کرد: تاسیس کارگروه حقوق اقلیت‌ها در کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی و همچنین همکاری آن با «مرکز پژوهشی حقوق اقلیت ها» حرکتی شایسته قدردانی است و یکی از موضوعات مهمی که باید این مراکز به آن بپردازد، استفاده از ظرفیت های اقوام و اقلیت ها در دیپلماسی حقوق بشری است.

دکتر علی رهبر رئیس خانه ترکمن نیز در سخنان خود با اشاره به اینکه زبان، پوشش، اسطوره، آیین‌ها و سنن مجموعه فرهنگ را تشکیل می دهد افزود: ایران از اقوام مختلف تشکیل شده است که با هم همزیستی داشته اند و درهم تنیده اند، و اگر یکی از این اقوام نباشد، ایران مفهومی ندارد.

وی با تاکید به لزوم صیانت از هویت و مفاخر ایرانی و جلوگیری از مصادره آنها توسط دیگر کشورها افزود: در تاریخ ایران، همه اقوام ایرانی در این کشور حکمرانی کرده اند و نتایج آنها در دوره های مختلف منجر به تقویت ایران شده است، ما همه ایرانی هستیم  و همه به ایرانی بودن خود افتخار می کنیم.

دکتر سید حسام‌الدین لسانی دانشیار گروه حقوق دانشگاه حضرت معصومه (س) و عضو موسس مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها در این مراسم گفت: بحث حقوق اقلیت ها در جهان هنوز از دغدغه های بزرگ جامعه بشری است. امروز مشاهده می شود که حتی در بسیاری از کشورهای اروپایی نقض حقوق اقلیت ها وجود دارد و پرونده‌های مختلفی در اروپا درباره حقوق اقلیت‌ها در دست بررسی است و از این جهت ترویج مطالعات علمی و حقوقی در این خصوص ارزشمند می باشد.

در عرصه جهانی نقض حقوق اقلیت‌ها موجب تحقق جرایم سنگین شده است

دکتر میرحسین میرمحمد صادقی استاد تمام گروه حقوق جزا دانشگاه شهید بهشتی در پایان  همایش ملی روز جهانی حقوق بشر و مراسم افتتاحیه کارگروه حقوق اقلیت‌ها در کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی و افتتاحیه مرکز پژوهشی حقوق اقلیت‌ها، با تشکر از دکتر نورایی مدیر گروه حقوق بشر کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی و دیگر برگزارکنندگان این مراسم افزود: در قبل از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، افراد بشر، سوژه‌های تکلیف مدار بودند اما با تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، این دیدگاه تغییر پیدا کرد و انسان تبدیل به یک سوژه حق مدار شد؛ موضوعی که پیش از آن، ادیان الهی آن را تاکید کرده بودند .

وی با اشاره به اینکه ضمانت اجرایی در عرصه حقوق بشر تقویت شده است، در عین حال، از وجود استانداردهای دوگانه در حوزه حقوق بشر انتقاد کرد. «استاد تمام گروه حقوق جزا» دانشگاه شهید بهشتی در ادامه افزود: از منظر حقوق بین‌الملل، حقوق بشر اگرچه غیر قابل تجزیه است اما نمی توان مولفه‌ها هویتی، فرهنگی، مذهبی، و تعلقات قومی  و منطقه‌ای افراد را نادیده گرفت و این رویکرد وارد اسناد بین المللی حقوق بشر نیز شده است و دولت ها موظف به رعایت و اشاعه آن هستند.

دکتر میرمحمد صادقی در ادامه با تاکید بر اینکه در عرصه جهانی نقض حقوق اقلیت‌ها موجب تحقق جرایم سنگین شده است، افزود: جرایم بین‌المللی عمدتا ناشی از حس برتری بینیِ نژادی یا مذهبی بوده است. همانطورکه نازیها با همین حس علیه یهودیها جنایت کردند، امروز اسرائیل نیز با همین حس برتربینی به جنایات بین المللی علیه مسلمانان دست می‌زند و معتقد است دیگران باید در خدمت آنها باشند.

وی با تاکید بر اینکه حتی اگر جرایم عادی با انگیزه برتری طلبی نژادی یا مذهبی انجام شود، مجازاتشان تشدید می شود، گفت: احساس برتری جویی منجر به جنایت‌های نسل‌کشی از جمله در روندا و یوگسلاوی سابق شده است که از این جنایت به عنوان ام‌الجرایم نام برده می شود.

استاد تمام گروه حقوق جزا دانشگاه شهید بهشتی افزود: راهکار بشر بازگشت به آیه قرآنی است که انسان بما هو انسان دارای کرامت ذاتی است و هیچ کسی بر دیگری برتری ندارد، موضوعی که مورد تائید دیگر ادیان الهی نیز است.