یادداشت دانشکده حقوق به مناسبت روز قوه قضائیه

دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی به‌مناسبت بزرگداشت 7 تیر، سالروز شهادت آیت‌الله بهشتی و روز قوه قضائیه یادداشتی منتشر کرده است که در ادامه می‌خوانید:​​​​​​​

بسمه تعالی

گرامی‌داشت هفته قوه قضاییه – تیر ماه 1401

همان‌گونه كه در اصل يكصد و پنجاه و هفتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مورد تصريح قرار گرفته، تفكيك قوا يكي از اركان اصلي نظام‌هاي مردم‌سالار امروزي است. قواي سه‌گانه، هر يك عهده‌دار بخشي از وظايف حاكميت هستند و حسب مورد در برابر مردم و نيز قواي ديگر، پاسخگوي اقدامات خود هستند. از رهگذر اين كنترل‌هاي متقابل است كه عملكرد صحيح اجزاي مختلف حاكميت شكل مي‌گيرد. در اين ميان، قوه قضاييه جايگاه ويژه‌اي دارد. موقعیت ممتاز و استقلال کاملی كه اين قوه در ساختار نظام حاكميتي جمهوري اسلامي ايران دارد، حاكي از نقش مهمي است كه تدوين‌كنندگان قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران براي اين قوه قائل بوده‌اند. این اهمیت خصوصاً از آن جهت است که حاکمیت قانون، بدون عملکرد صحیح و مستقل قوه قضاییه قابل تحقق نیست. قوه قضاییه است که پاسدار رعایت قوانین کشور است و روابط شهروندان با یکدیگر و با اجزاء مختلف حاکمیت را با محوریت قانون تنظیم می‌کند و اگر تخلفی رخ دهد، واکنش مناسب نسبت به آن را تعیین و اعمال می‌کند. بر همین اساس است که می‌توان گفت که قوه قضاییه کارآمد و مستقل، مهم‌ترین لازمة حکمرانی شایسته است. از این رو، فروکاستن اهمیت و نقش قوه قضاییه به فصل خصومت‌های میان اشخاص، نادیده گرفتن جایگاه واقعی این قوه و اهمیت آن در تحقق حاکمیت قانون و تنظیم عملکرد مجموعه دستگاه‌های حاکمیتی است.

اقتضای حاکمیت قانون آن است که رفتار و تصمیمات دستگاه‌های حکومتی و مأموران آنها در قالب‌های از پیش تعیین‌شده قانونی صورت گیرد و اداره امور جامعه تابع امیال شخصی و خواست مقامات و تصمیم‌گیرندگان نباشد. این امر بیش از هر چیز منوط به عملکرد قوه قضاییه در مراقبت از مرزهای قانون و نظارت دقیق بر اجرای آن است. تضمین برتری جایگاه قانون نسبت به خواست اشخاص، برابری در پیشگاه قانون، پاسخگو بودن در برابر قانون، انصاف در اعمال قانون و شفافیت در عملکرد دستگاههای حکومتی، جملگی از الزامات حاکمیت قانون هستند که بدون عملکرد صحیح قوه قضاییه قابلیت تحقق ندارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که حاکمیت قانون و به تبع آن حکمرانی شایسته، بیش از هر چیز به وجود قوه قضاییه کارآمد بستگی دارد؛ چنان که اگر عملکرد ناصوابی در دیگر قوای حاکمیتی وجود داشته باشد، با عملکرد صحیح قوه قضاییه اصلاح خواهد شد. اما آنجا که قوه قضاییه در انجام این وظایف خود ناکام گردد، احتمال ناکارآمدی در مجموعه حاکمیت و عدم تحقق حکمرانی شایسته، فزونی خواهد گرفت.

   اکنون در آستانه هفته قوه قضاییه، ضمن تبریک این ایام و پاسداشت اقدامات ارزشمندی که خصوصاً در دوره جدید ریاست این قوه صورت گرفته است، این امید وجود دارد که کارکرد این قوه در تحقق بخشیدن به حاکمیت قانون در حوزه‌های مختلف، تقویت گردد.