گزارش برگزاری دوره آموزشی–پژوهشی «کارگاه حفاظت از بافتها و بناهای تاریخی»
دوره آموزشی - پژوهشی با عنوان «کارگاه حفاظت از بافتها و بناهای تاریخی» با موضوع «تجربه استحکامبخشی، حفاظت اضطراری و طراحی در مجموعه خانهّهای گذر بنفشه؛ کرمان» از 8 تا 12 مرداد ماه سال 1403 به مدت پنج روز در شهر کرمان برگزار شد.
این کارگاه پیرو هماهنگیهای به عمل آمده میان «مرکز مستندنگاری، مطالعات و مرمت معماری» دانشکده معماری و شهرسازی، به نمایندگی از مرکز آموزشهای تخصصی دانشگاه شهید بهشتی، از یک سو و «بخش مرمت و احیای بناهای تاریخی» دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید باهنر و همچنین شهرداری کرمان، از سوی دیگر برگزار شد.
این «کارگاه» با هدف آغاز فرآیند حفاظت از خانههای تاریخی واقع در گذر بنفشه و همچنین خود گذر، به عنوان بخش با ارزشی از بافت تاریخی کرمان، به پیشنهاد بخش خصوص مالک خانههای تاریخی و هدایت و راهبری اعضای هیأت علمی «مرکز مستندنگاری، مطالعات و مرمت معماری» دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و «بخش مرمت و احیای بناهای تاریخی» دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید باهنر کرمان برنامهریزی و اجرا شد.
کارگاه مذکور با در هدایت و راهبری دکتر کیوان جورابچی به عنوان دبیر علمی و دکتر حمیدرضا جیحانی به عنوان عضو کارگروه علمی از دانشگاه شهید بهشتی و مهندس سکینه تاجالدینی و همچنین دکتر حجت گلچین، دکتر محسن کشاورز، دکتر منصور خواجهپور و مهندس مجتبی مهدوی، به عنوان اعضای کارگروه علمی، از دانشگاه شهید باهنر کرمان اجرا شد.
«کارگاه»، علاوه بر اعضای هیأت علمی، از تجارب مهندس هادی رضوی و دکتر هانی منصورنژاد، که از دانشآموختگان و دستاندرکاران حرفهای حفاظت از میراث فرهنگی بوده و دارای سوابق برجسته در کار عملی هستند، نیز در مقام راهبران گروههای دانشجویی شرکت کننده بهره برد. همچنین سرپرستی امور اجرایی را مهندس محمد قدیمی ماهانی از بخش خصوصی و دکتر نوشین نظریه از دانشگاه شهید باهنر کرمان بر عهده داشتند و تدارکات و تأمین مکان برگزاری جلسات نظری نیز بر عهده شهرداری کرمان بوده است.
«کارگاه حفاظت از بافتها و بناهای تاریخی» صبح روز دوشنبه هشتم مردادماه در محل سالن اجتماعات شهرداری کرمان با سخنرانی دکتر حسین اکبری فرد، رئیس دانشگاه شهید باهنر کرمان، آغاز شد. ایشان در سخنانی به محوریت مرجعیت علمی دانشگاه جهت کارسازی نیروی ماهر انسانی برای حل مسائل کشور تأکید کرد و همکاری بین دو دانشگاه شهید باهنر و شهید بهشتی برای ترویج حفاظت از بافت تاریخی کرمان را گام مهمی در این زمینه ارزیابی کرد.
جلسه افتتاحیه با سخنرانی تقوی، نماینده شورای اسلامی شهر کرمان و علیدادی، نماینده اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی کرمان و همچنین دکتر کشاورز، معاون پژوهشی دانشکده هنر و معماری دانشگاه شهید باهنر کرمان، در خصوص مسائل و چالشهای پیشروی بافت و آثار تاریخی و میراث فرهنگی کرمان ادامه و در نهایت با سخنرانی دکتر گلچین درباره معرفی گذر بنفشه و جایگاه آن در شهر تاریخی کرمان، مهندس تاجالدینی درباره معرفی خانههای واقع در گذر بنفشه و آسیبهای وارده به آنها و آقای دکتر جورابچی درباره راهکارهای حفاظت پیشگیرانه در فرایند حفاظت از میراث معماری خاتمه یافت.
روز دوم و سوم «کارگاه» به کار میدانی دانشجویان شرکتکننده در محل گذر بنفشه و یکی از خانهّهای واقع در آن اختصاص یافت. در این دو روز شرکتکنندگان در«کارگاه»، که بالغ بر 27 نفر بوده و از دانشگاههای مختلفی مانند شهید بهشتی، تهران، شهید باهنر، هنر اصفهان و یزد ثبت نام کرده بودند، در قالب گروههای دو تا سه نفره و در دو بخش «حفاظت اضطراری از خانه اربابزاده» و «حفاظت و طراحی در گذر بنفشه» به مطالعه و بررسی آسیبهای وارده به خانه و گذر و ارائه راهکارهای حفاظتی و درمانی برای آنها پرداختند. چهار گروه از شرکتکنندگان با راهبری مهندس رضوی در بخش «حفاظت اضطراری از خانه اربابزاده» و 9 گروه از ایشان با راهبری دکتر منصورنژاد در بخش «حفاظت و طراحی در گذر بنفشه» فعالیت داشتند. کار روزانه شرکتکنندگان به طور مستمر توسط اعضای کارگروه علمی هدایت و بازبینی شده و به هنگام عصر در جلساتی مفصل پس از پایان کار روزانه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
روز چهارم به بازدید از آثار مهم تاریخی کرمان و ماهان اختصاص یافت. در این روز دکتر جیحانی به هنگام بازدید از باغ شاهزاده در ماهان توضیحات مهمی را در قالب یک سخنرانی کوتاه، در همان محل باغ، درباره نقش و جایگاه باغ در معماری و شهرسازی سنتی ایران ایراد کرد؛ همچنین مهندس مهدوی نیز به همین روش توضیحات مهمی درباره تزیینات وابسته معماری به هنگام بازدید از مجموعه آرامگاه شاهنعمتالله ولی در ماهان ارائه کردند.
روز پنجم و پایانی برنامه به ارزیابی کارهای شرکتکنندگان در «کارگاه» جهت انتخاب طرحهای برتر و مراسم اختتامیه اختصاص داشت. در این روز پس از مشورت اعضای کارگروه علمی و بررسی مشترک پروژههای دانشجویی نتایج کار به شرح زیر مورد قضاوت قرار گرفت: در بخش «حفاظت اضطراری از خانه اربابزاده» از میان چهار گروه شرکتکننده کار طالبیزاده رفسنجانی و اسدی، دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، حائز رتبه اول شناخته شد و بخشهایی از آن در خانه اربابزاده توسط عوامل اجرایی به اجرا درآمد. در بخش «حفاظت و طراحی در گذر بنفشه» نیز پروژه گروهی خداکرمپور و فاضل از دانشگاه شهید بهشتی و آریانمنش و میرزایی از دانشگاه تهران به طور مشترک حائز مقام اول شد.
«کارگاه حفاظت از بافتها و بناهای تاریخی» با مراسم اهدای هدایایی برای برندگان و لوحهای تقدیر از اعضای کارگروههای علمی و اجرایی در ظهر روز جمعه دوازدهم مردادماه به پایان رسید.
